آموزش تناسب در حروف و کلمات

 آموزش تناسب در حروف و کلمات در خوشنویسی با خودکار

موازین تناسب در حروف و کلمات خط تحریری

نسبت یا تناسب که قاعده ی دوم از دستگاه حُسن تشکیل است.
عبارت از آن است که هر خطی را که با یک خودکار نویسند، حروفِ همجنس و شکلهای مشابه آن – در حدّ تعلیم آن خطّ به یک اندازه و موافق هم باشد.
به طوری که اجزاء خط از فرد و مرکّب، درشت یا ریز – نسبت به انتخاب خودکار نویسنده – از حد معیّن خود خارج نگردد. و اجزاء مشابه به نظر یکسان درآید و کوچک وبزرگ ننماید؛ مثلاً حرف نون را در یکجا کوچک و یکجا بزرگ و گنده ننویسد.

قانون اشراف آموزش ضخامت و ظرافت نویسی :

اشراف به معنای مشرف بودن و مسلط بودن قسمت اول کلمه بر قسمت اول آخر آن است.

تناسب در خوشنویسی با خودکار

تناسب مفردات در کلمه  در دو بخش باید مد نظر قرار گیرد:
۱- تناسب در کلمه
۲- تناسب در جمله

 
تناسب در کلمه خوشنویسی با خودکار :

در مقوله تناسب کلمه باید  باید تناسب اندازه ها و قسمت های مختلف حروف و کلمات مدنظر قرار گیرد.

بگونه‌ای که اندازه قسمتهای مختلف یک کلمه و حرف تعادل و تناسب باشد. در کلمات و حروف ردیف اول قسمت های علامت گذاری با سایر قسمت ها از نظر اندازه و تناسب بذارد.

تناسب در جمله خوشنویسی با خودکار :

بعد از تناسب کلمه ، تناسب در جمله باید مدنظر قرار گیرد یعنی تناسب اندازه و ابعاد مفردات در مجموعه سطر بگونه ای که اندازه آنها در مقایسه با مفردات مجاور متعادل باشد.

 
یادگیری تناسب مفردات در جمله با تمرینات مداوم  سطرنویسی و مشق نظری حاصل میشود.

 
 در خط تحریری ابعاد و اندازه مفردات با قانون تناسب و تعادل قابل سنجش است. با این صورت اندازه دم میم سه برابر حرکت دوم میم است.

 
اندازه عمق ن به اندازه عرض آن است.

 
اندازه دایره ها بایستی هم اندازه باشند.

 
اندازه ریز اندام ها تناسب باشند.

 
اندازه کشیده ها نیز باید تناسب داشته باشند.

نقطه :

عبارتست از کشیدن دم قلم بر روی کاغذ، تا بحدّ تشکیل مربّع که اضلاع آن تقریباً مساوی یا اندکی کمتر باشد. از بعضی استادان درباره ی نقطه سخنها و گفتگوهاست. مثلاً گویند تمام حروف از نقطه بوجود آمده است و نقطه اصل حروف است و از این روی اندازه گیری آن بوسیله نقطه است.

و گویند از اتّصال نقاط، الف هر خط تشکیل و از الف با افزودن نقاط یا نقطه ی دیگر بقیّه حروف حاصل می شود. الف در مُحقَّق که پدرخطوط است هشت نقطه، و قدّ آدمی که در استقامت الف است
نیز هشت وجب به وجب همان شخص می باشد.

 
نقطه گذشته از اینکه برای اندازه گیری حروف و کلمات «میزان» است، آن را برای رعایت فاصله های بین حروف و کلمات نیز میزان قرار داده ند، و استادان اندازه ی فواصل را نقطه واری ذکر کرده اند. و اندازه گیری با نقطه از ابن بواّب شروع گردیده است.

 
 
 
پاره خطها: با پاره خطها در موقع تعلیم، حرکات سیاهی خط و گردشهای آن و انتها و حدود کلمات را نشان می دهند.

 
۴- صورت اشیاء از درخت، گیاه، گل و غنچه، میوه و دانه، و از حیوانات و مرغ و انسان. این مقیاس را گویا استادان بعد از یاقوت در تعلیماتشان اشاره نموده و شکلهای حروف و کلمات را بدانها تشبیه کرده اند.

 
و این سنجشی موافق و مناسب است چه این هنر از طبیعت و اشیاء خارج الهام گرفته و در ذهن هنرمندان پرورش یافته و از آنجا بجلوه و صورتی دیگر ظاهر گشته است.

۵- قوالب حروف که فرعی از مقیاس اوّل و مستفاد از آنست.
آموزش خوشنویسی بدین توضیح که مبتدی و هُنر جوی دقیق اندیش ارتفاع و طول و عرض حروف و کلمات را از روی قالب بندی که بشکل سطوح هندسی در می آید، می سنجد تا زودتر به رموزِ خط آشنا شود و در نوشتن به اندازه ی مطلوب موفق گردد.