آموزش چلیپا نویسی

آموزش چلیپا نویسی خوشنویسی با خودکار

چلیپا شیوه خاصی از شعر نویسی است که مصرع ها به صورت مورب نوشته میشوند .این شیوه در خط درشت جایگاه مهمی دارد و خوشنویسان بزرگ در طول تاریخ خوشنویسی در این قالب زیبا هنرنمایی نموده اند.

چلیپا قواعد و اصول خاصی دارد که در کتب مربوط به ان پرداخته شده است.

 
چلیپا چیست و چگونه نوشته میشود؟

مبحث کلی این است که چلیپا، از مجموع چهار سطر و یا مجموع دو قالب دو سطرى ایجاد مى‌شود. و سطرها در داخل آن به‌شکل مورب و کج قرار مى‌گیرند، این حالت بهترین قالب براى رباعى و دوبیتى است. در این قالب، سطرها بسیار دقیق و حساب شده در جاى خود قرار داده مى‌شوند.

تقارن میان فضاهاى پر و خالى موجب توازن در چلیپا شده و آن را زیبا تر جلوه مى‌دهد. در هر دو سطر باید تمام اصول و قواعد دوسطرى رعایت شود.
معمولاً مقدار شیب سطرها طورى است که خط کرسى سطر اول بر نیسماز زاویهٔ سمت راست بالا عمود باشد.

انواع دیگرى از چلیپا وجود دارد که تعداد بیت‌هاى شعر در آن بیش از دو بیت است. گاهى نیز قالب چلیپا با قالب‌هاى دیگر مثل دو سطرى ترکیب مى‌شود که به آنها چلیپاى مرکب گفته می شود.

در ترکیب کلى چلیپا ، باید تعداد کشیده ها، طول و محل کشیده‌ها را در نظر داشت . طول سطرهاى چلیپا نباید زیاد کوتاه یا بلند باشد. اندازهٔ قلم در چلیپاى معمولی، حدود ۲/۵تا ۵ میلى‌متر است.
تنوع ترکیب در چلیپانویسى بسیار زیاد است؛ که بخشى از آن مربوط به انتخاب کشیده‌ها و تنظیم آنها نسبت به هم است .
در شکل زیر جایگاه کشیده ها و مدات با خط عمود مشخص شده است

خوشنویسی چلیپا خودکار

توجه: همه مصرع ها به یک اندازه هستند و نقطه شروع و پایان مصرع اول و سوم و مصرع دوم و چهارم با هم برابر هستند، در چلیپا کشیده ها تا حد امکان زیر هم قرار میگیرند بخلاف سایر قالبها و متن نویسی که بهتر است کشیده ها زیر هم نباشند.

یکی از نکات مهم در نگارش چلیپا چگونگی تنظیم چهار مصرع مورب آن است.

در گام اول خوشنویس باید سعی کند با شعر مورد نظر ارتباط لازم را برقرار سازد. برای این منظور مهم، پیشنهاد این است که رباعی یا دو بیتی مورد نظر را چندبار با مداد یا خودنویس در ترکیب و چیدمان‌های متفاوت تحریر کنیم.
در هر بار تحریر قلم‌انداز، ویژگی‌ها و ظرفیت‌های حروف و کلمات برای رسیدن به بهترین شکل ممکن بروز می‌کند.  بعد از این مرحله، خوشنویس به چیدمان و ترکیب مقدماتی دست می‌یابد و خود را برای نگارش با قلم آماده می‌کند. اما با توجه به ارزیابی‌های اولیه به‌طور تقریبی بن مایه اصلی چلیپا با توجه به دانش خوشنویسی شکل می‌گیرد.

 
انتخاب کشیده در چلیپا

 
انتخاب کشیده ها بر اساس الگوهای متفاوتی هست که در اشکال زیر مشاهده میکنید.
انتخاب کشیده ها براساس مصراع ها و بیت ها به کار میرود.